paleontica-logo

 

Glossarium

Wil je een artikel toevoegen kan je dat middels dit formulier.

Aardkorst
De aardkorst is de buitenste harde laag van de Aarde

Aardmantel
De aardmantel is een onderdeel van de Aarde bevindt zich tussen de aardkorst en de kern van de Aarde

Absolute datering
Absolute datering van gesteentelagen wordt mogelijk gemaakt door een combinatie van relatieve datering en radiometrische datering

Actinopterygii
De klasse Actinopterygii omvat de straalvinnige vissen

Adaptatie
Adaptatie is het proces dat zorgt dat populaties specifiek aangepast zijn aan het milieu waarin ze leven

aff.
De uitdrukking aff. wordt gebruikt in de wetenschappelijke naamgeving om te duiden op het mogelijk taxonomisch verband tussen een nieuwe soort en een gekende soort

Afzetting

Agaat
Een agaat is een opgevulde holle ruimte die laagsgewijs is opgevuld met mineralen

Agnatha
De agnatha vormen een superklasse binnen de vissen

Alg
Algen zijn relatief eenvoudige plantaardige organismen

Allopatrie
Soortvorming door ruimtelijke scheiding tussen populaties

Alluviale vlakte

Alluvium
Alluvium is materiaal dat door een rivier is afgezet

Amethist
Amethist is een variëteit van het mineraal kwarts

Ammonitida
Een ammoniet is een gekamerde schelp van een uitgestorven inktvisachtige

Amniota
groep die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een vlies rond de eieren

Amphibia
De Amphibia vormen een klasse binnen de gewervelden

Amphicoele wervel
Wervel die aan biconcaaf ofwel beide zijden hol is

Anapsida
Anapsida zijn een uitgestorven groep reptielen

Angiospermae
Angiospermen zijn de belangrijkste groep landplanten waaronder ook alle bloeiende planten zijn ingedeeld

Annelida
De Annelida of ringwormen vormen een phylum binnen het koningkrijk Animalia

Anthozoa
De Anthozoa vormen een klasse binnen het Phylum Cnidaria

Anticline
Een anticline is een A vormige plooi

Anura
Anura is de groep van kikkers binnen de amfibieën

Apomorfie
Apomorfie is een nieuw geëvolueerde eigenschap

Arachnida
Arachnida vormen een klasse binnen de Arthropoda

Aragoniet
Aragoniet is een onstabiele vorm van calciumcarbonaat

Archaebacteria
De Archaebacteria vormen een groep of koninkrijk van eencelligen

Artefact
Ieder verplaatsbaar object dat door de mens is vervaardigd, bewerkt en/of gebruikt.

Arthropoda
Athropoden zijn geleedpotigen en omvatten de zespotigen, spinachtigen, kreeftachtigen en trilobieten

Asterozoa
Asterozoa vormen een subphylum binnen de Echinodermata

Atlas
De atlas is de bovenste wervel van de wervelkolom

Aves
De klasse Aves omvat alle vogels

Azuriet
Azuriet is een mineraal met een typische azuurblauwe kleur

Bacteria
Bacteria zijn een groep eencellige organismen

Bariet
Bariet is een mineraal dat bestaat uit bariumsulfaat

Barnsteen
Barnsteen, ook wel amber genoemd, is fossiele hars van naaldbomen

Basalt
Basalt is een uitvloeiingsgesteente dat ontstaat door snelle stolling van lava

Batoidea
Batoidea zijn een superorde waarin de roggen, zaagvissen en gitaarroggen worden ondergebracht

Bekken
Een bekken in de geologie is een dalingsgebied

Belemnitida
Een belemniet is een onderdeel van het inwendig skelet van een inktvisachtige

Bergkristal
Bergkristal de meest voorkomende variëteit van het mineraal Kwarts

Beryl
Beryl is een mineraal dat voornamelijk voorkomt in Pegmatieten en metamorfe gesteenten

Bilateraal
Bilateraal betekent tweezijdig

Bioherm
Een bioherm is een fossiel rif

Biotiet
Biotiet is een zacht mineraal dat behoort tot de groep van Mica

Bioturbatie
Bioturbatie is het graven van organismen in sediment

Bivalvia
Tweekleppige schelpen ofwel bivalven behoren tot de weekdieren

Blastoidea
Blastoïden behoren tot de groep stekelhuidigen

Bodem
Bodem is de bovenste laag aarde die beïnvloed word door plantenwortels

Bone bed
Een Bone-bed oftewel bottenlaag is een laag sediment waarin zich een ophoping van botten bevindt

Botten van gewervelden
Lijst met soorten botten van gewervelden

Brachiopoda
Tweekleppige schelp waarvan de afzonderlijke kleppen bilateraal symmetrisch zijn en de kleppen zelf verschillend van elkaar.

Breccie
Een breccie bestaat uit onregelmatige brokken ouder gesteente

Breuk
Een breuk is een zone in gesteente waarlangs verplaatsing heeft plaatsgevonden

Bruinkool
Bruinkool is een sediment dat door diagenese is gevormd uit veen, plantenresten

Bryophyta
Bryophyta is het phylum waarin onder meer de mossen zijn ondergebracht

Bryozoa
Bryozoa zijn kleine kolonievormende diertjes die een kalkskelet vormen

Bulla
Een bulla is een gehoorbeen van een zeezoogdier

Calciet
Het mineraal calciet bestaat voornamelijk uit calciumcarbonaat

Caldera
Een caldera is een grote vulkaankrater die is ontstaan doordat de oorspronkelijke vulkaan is ingezakt

Calyx
Anatomische term voor het kelkvormig deel van de kop van een crinoïde

Cambrium
Het Cambrium is een geologisch tijdperk van 541 tot 485 miljoen jaar geleden

Carboon
Het Carboon is een geologisch tijdperk van 359 to 299 miljoen jaar geleden

Carnivoor
Carnivoren zijn organismen die vlees eten

Carpalia
De carpalia zijn de handwortelbeentjes van gewervelden

Caudaal
Anatomische aanduiding voor bij of vanaf de staart van een dier

Celadoniet
Celadoniet is een zacht groen mineraal dat laagsgewijs is opgebouwd

Cenozoïcum
Het Cenozoïcum bestaat uit het paleogeen, neogeen en kwartair tijdperk

Cephalon
Het cephalon is het kopstuk van het pantser van een trilobiet

Cephalopoda
De cephalopoden zijn inktvisachtigen die behoren tot de Mollusca

Ceratitida

Cervicaal
Anatomische aanduiding voor: ter hoogte van de nek

cf.
De afkorting cf. staat voor het Latijnse ‘confer’ en betekent dat het fossiel lijkt op de genoemde soort

Chalcedoon
Chalcedoon is een variëteit van het mineraal kwarts met een witblauwe kleur

Chicxulub
In Chicxulub is aan het einde van het Krijt tijdperk een meteoriet ingeslagen

Chimaeriformes
Chimaeriformes zijn kraakbeenvissen

Chitine
Chitine is een belangrijke bouwsteen voor het exoskelet van verschillende groepen geleedpotigen

Chlorophyta
Chorophyta zijn groenwieren en deze behoren tot de planten

Choanoflagellata
De Choanoflagellaten zijn een klasse van vrijzwemmende eencellige organismen

Chondrichthyes
De Chondrichthyes of kraakbeenvissen zijn een klasse van kaakvissen waarvan het skelet grotendeels uit kraakbeen bestaat

Chordata
Chordata hebben een verstevigde streng die door de rug heen loopt

Clade
Een clade bestaat uit een voorouder en alle nakomelingen van deze voorouder

Cladistiek
Cladistiek is een methode die wetenschappers gebruiken om inzicht te krijgen in de evolutionaire verwantschap tussen organismen

Cladogram
Een cladogram is een schematische weergave van de evolutionaire afstamming van organismen

Classis
Een Klasse is een niveau in de taxonomische indeling van soorten

Cohors
Een Legioen is een taxonomisch niveau tussen Klasse en Orde in

Colluvium
Colluvium is erosiemateriaal dat zich onderaan een helling kan ophopen

Conglomeraat
Een conglomeraat is een slecht gesorteerd gesteente met afgeronde klasten

Coniferophyta
De plantengroep Coniferophyta behoort tot de naaktzadigen en omvat de coniferen

Conodont
Conodonten zijn een soort uitgestorven palingachtige vissen

Continentendrift
Continentendrift is het geologisch fenomeen dat continentale platen niet vastliggen maar bewegen

Convergentie
Convergentie is het ontwikkelen van gelijke eigenschappen bij meerdere taxonomische groepen die niet aan elkaar verwant zijn

Copal
Copal is vrij recente hars van bepaalde tropische bomen

Coproliet
Coprolieten zijn versteende uitwerpselen van dieren

Costae
De costae zijn de ribben van gewervelde dieren

Cranidium
Het cranidium is het centrale deel van het cephalon van een trilobiet

Cranium
Het cranium is de schedel van gewervelden

Crinoidea
Crinoiden behoren tot het phylum stekelhuidigen

Crocodylomorpha
De Crocodylomorpha zijn een groep binnen Reptilia waartoe de krokodillen behoren

Crustacea
De crustacea of kreeftachtigen vormen een subphylum binnen de arthropoda

Cruziana
Cruziana is een sporenfossiel die hoogstwaarschijnlijk is gemaakt door trilobieten

Cuesta
Een cuesta is een steile heuvel of klif in het landschap die veroorzaakt wordt door een dagzomende laag

Cycadophyta
Cycadophyta is de plantengroep van de palmvarens

Cystoidea
Cystoidea behoren tot de het phylum van de echinodermen

Dekzand
Dekzand is een eolische afzetting

Delfstof
Delfstoffen zijn voor de mens nuttige stoffen die voorkomen in de aarde

Dendriet
Een dendriet is een takvormige platte kristalvorm

Dermaal
Dermaal betekent: Betrekking hebbende op de huid van een organisme

Devoon
Het Devoon is een geologisch tijdperk dat duurde van 419 tot 359 miljoen jaar geleden

Diagenese
Diagenese is het veranderen van het gesteente bij lage temperatuur en druk nadat het is afgezet

Diagnostische eigenschap
Een diagnostische eigenschap is een eigenschap op basis waarvan een taxonomische groep onderscheiden kan worden van andere groepen

Diamant
Diamant is een mineraal dat vaak als edelsteen wordt gebruikt.

Diapsida
Diapsida zijn een groep gewervelde dieren met oorspronkelijk twee gaten achter de oogkas

Diatomophyceae
Diatomeeën zijn zeer klein en hebben een skeletje van kiezel

Dimorfie
Seksuele dimorfie is het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes van een soort

Dinosauria
De superorde Dinosauria, ofwel dinosauriërs vormen een bekende groep binnen de reptielen

Dipnoi
De Dipnoi of longvissen vormen een onderklasse binnen de kwastvinnigen

Discordantie
Een discordantie is een vlak waar een hoekverschil met de onderliggende lagen te zien is

Distaal
Distaal is een anatomisch begrip; een lichaamsdeel dat zich verder van het midden van het lichaam bevindt

Divisio
Een Divisie is een niveau in de taxonomische indeling van soorten

Doline
Een doline is een depressie in het landschap die is ontstaan door karst verschijnselen

Dolomiet
Dolomiet is onstaan door diagenese van kalksteen

Dorsaal
Dorsaal betekent aan de rugzijde van een organisme

Draaier
Een draaier is de tweede halswervel

Druipsteen
Druipsteen is een karstverschijnsel waarbij kalk wordt afgezet in grote openingen in het gesteente

Dyke
Dykes ontstaan doordat een scheur in de aardkorst wordt opgevuld door gesmolten gesteente

Echinodermata
Echinodermata zijn stekelhuidigen zoals zee-egels en crinoiden

Echinoidea
Zee-egels behoren tot het Phylum stekelhuidigen en hebben een vijf stralige symmetrie

Edelsteen
Edelstenen zijn zeldzame mineralen of gesteenten die verwerkt kunnen worden tot sieraden

Elasmobranchii
De Elasmobranchii vormen een groep kraakbeenvissen, en omvat de haaien, roggen en vleten

Endogeen proces
Endogene processen worden veroorzaakt door krachten vanuit de Aarde

Eolische afzetting
Eolische afzettingen zijn afgezet door de wind

Epibiont
Een epibiont is een organisme dat leeft op een ander organisme

Epistropheus
De epistropheus ofwel axis is de tweede halswervel ofwel draaier bij gewervelden

Erosie
Erosie is het afslijten van het aardoppervlak

Erts
Erts is een gesteente dat economisch winbare hoeveelheden van een delfstof bevat

Eruptie
Een eruptie is het uitbarsten van een vulkaan

Eukaryoot
Eukaryoten zijn organismen waarvan de cel een celkern bevat

Evaporiet
Een evaporiet is een sedimentair gesteente dat ontstaat door indamping

Ex situ
Ex situ is een term die wordt gebruikt wanneer een fossiel buiten de afzetting wordt gevonden waar deze oorspronkelijk uit afkomstig is

Exogeen proces
Exogene processen vormen het landschap vanuit de atmosfeer en biosfeer

Exoskelet
Een exoskelet is een uitwendig skelet aan de buitenkant van een organisme

Familie
De Familie is een eenheid in de Taxonomie van soorten organismen

Femur
De femur is het dijbeen van gewervelden

Fenotype
Het fenotype is het totaal van eigenschappen van een individueel organisme

Fibula
De fibula is het kuitbeen dat in het onderbeen van gewervelden zit

Fluoriet
Fluoriet is een fluoriserend mineraal

Foram
Foraminiferen

Foraminifera
Foraminiferen zijn ééncellige organismen met een gekamerd kalkskelet

Formatie
Een geologische formatie is een pakket gesteentes dat door geologen tot dezelfde eenheid gerekend wordt omdat ze bepaalde overeenkomstige eigenschappen hebben.

Fungi
De Fungi vormen in de taxonomie een koningrijk waarbinnen organismen als zwammen en gisten zijn ondergebracht

Fylliet
Fylliet is een metamorf gesteente dat is gevormd doordat schalie werd blootgesteld aan metamorfose

Fylogenie
Fylogenie is de studie van de afstamming van organismen

Galeniet
Galeniet is een loodhoudend mineraal en is grijs van kleur

Gastroliet
Gastrolieten is een term voor stenen afkomstig uit het spijsverteringssysteem van een dier.

Gastropoda
Gastropode is de wetenschappelijke naam van slak

Gelaagdheid
Sedimenten zijn over het algemeen gelaagd

Genetica
De genetica of erfelijkheidsleer is de tak van de wetenschap die een verklaring biedt voor de genetische overerving van eigenschappen

Genotype
Het genotype is het totaal van eigenschappen van een individueel organisme dat afkomstig is uit het genetisch materiaal

Genus
Een genus is een niveau in de taxonomie

Geode
Een geode is een holle ruimte die gedeeltelijk is opgevuld met kristallen

Geomorfologie
Geomorfologie bestudeert het landschap en de processen die dat hebben gevormd

Geslacht
Een geslacht is een genus in de taxonomie

Gesteente
Geologisch gezien is een gesteente een vast materiaal onder het oppervlak van de aarde

Geyser
Een geyser is een heetwaterbron die periodiek water en stoom in de lucht spuit

Gidsfossiel
Gidsfossielen zijn fossielen die karakteristiek zijn voor een bepaalde laag in de stratigrafie

Ginkgophyta
Het phylum Ginkgophyta is in de taxonomie de groep Ginkgo achtige planten

Gips
Gips is een mineraal dat uit calciumsulfaat CaSO4 bestaat

Glabella
De glabella is een centrale uitstulping in het kopdeel van trilobieten

Glauconiet
Glauconiet is een groen blauw mineraal dat behoort tot de groep van Mica

Gletsjer
Een gletsjer is een ijsmassa op het land die genoeg massa heeft om bergafwaarts te stromen

Gneis
Gneis is een geband metamorf gesteente

Goethiet
Goethiet wordt veel gewonnen als ijzererts

Gondwana
Gondwana is een niet meer bestaand supercontinent dat in het Jura uit elkaar is gevallen

Goniatitida
Een goniatiet is een ammonietachtige met een simpele sutuurlijn

Graafgang
Een graafgang is een sporenfossiel dat ontstaat door de graafactiviteiten van een organisme

Graniet
Graniet is een stollingsgesteente dat bestaat uit de mineralen kwarts, veldspaat en mica

Graptolithina
Graptolieten behoren tot het uitgestorven phylum Hemichordata

Grind
Grind is een niet geconsolideerde rivierafzetting

Grondwater
Grondwater is het geheel aan water dat zich ondergronds bevindt

Haai
Haaien vormen samen met Roggen de klasse kraakbeenvissen

Habitat
Een habitat is het leefgebied waaar een bepaald organisme voorkomt

Hematiet
Hematiet kan voorkomen als ijzererts

Hemichordata
De Hemichordata vormen een phylum binnen het superphylum Deuterostomia

Herbivoor
Herbivoren zijn organismen die planten eten

Herwerkt

Hexapoda
De Hexapoda vormen de grootste groep binnen de Arthropoda en omvatten onder andere de insecten

Histologie
Histologie is de studie van zachte weefselstructuren van organismen

Holdfast
De holdfast of hechtschijf is een hechtorgaan bij tal van aquatische organismen, zoals crinoïden, sponzen, zeeveren, algen, etc

Holotype
Een Holotype is karakteristiek voor een beschreven soort en bevat alle kenmerken

Hominide
Hominiden zijn de familie van mensachtigen

Hotspot
Hotspots worden veroorzaakt door een mantelpluimen

Humerus
De humerus is het opperarmbeen bij gewervelden

Hypostoom
Het hypostoom is de mondplaat van een trilobiet

Hypothese
Een hypothese is een idee of veronderstelling dat een bepaald vraagstuk kan verklaren

Ichnofossiel
Ichnofossielen zijn fossiele sporen van levensvormen

Ichthyosauria
De Ichthyosauria vormen een orde van mariene reptielen

IJskap
Een ijskap is een ijsmassa op het land die de hele topografie bedekt

IJstijd
Een ijstijd is een periode waarin het klimaat op Aarde aanzienlijk kouder was ten opzichte van de omringende periode

In situ
In situ is een term die wordt gebruikt wanneer een fossiel wordt aangetroffen in de oorspronkelijke afzetting

Incertae sedis
Incertae sedis is een term die wordt gebruikt als het onzeker is in welk onderdeel van de taxonomie een organisme moet worden geplaatst

Insect
De klasse van de insecten behoren tot de geleedpotigen

Invertebraat
De invertebraten is de groep dieren die geen ruggengraat hebben

Involuut
Een winding is involuut wanneer de opeenvolgende windingen elkaar sterk overlappen

Iridium anomalie
Een Iridium anomalie is een ongebruikelijke afwijking in de hoeveelheid van het element iridium in een bepaalde geologische laag

Isotoop
Een isotoop is een atoom met een afwijkend aantal atoomdeeltjes

Jura
Het Jura is een geologisch tijdperk van 201 tot 145 miljoen jaar geleden

K-Pg grens
Op de K-Pg grens heeft een massa-extinctie plaatsgevonden

K-T grens
De nieuwe naam voor K-T grens is K-Pg grens

Kalk
Kalk is het hoofdbestanddeel van kalksteen

Kalksteen
Kalksteen is opgebouwd uit kalk, oftewel calciumcarbonaat

Karst
Karst is de verzamelnaam van alle oplossingsverschijnselen in kalksteen

Keileem
Keileem wordt door door landijs of gletsjers zijn afgezet

Klastisch
Een klastisch gesteente is een gesteente dat is opgebouwd uit brokstukken van andere gesteenten

Klei
Klei bestaat voor minstens 25% uit deeltjes kleiner dan 2 millimeter

Klimaat
Het klimaat is de gemiddelde toestand van het weer op een bepaalde plek op Aarde

Krijt
Het Krijt is een geologisch tijdperk dat duurde van 145 tot 66 miljoen jaar geleden

Krijt-Paleogeengrens
Krijt-Paleogeengrens

Kristal
Mineraal moleculen die zuiver zijn kunnen kristallen vormen

Kristalrooster
Uitleg over de rol van een kristalrooster in mineralen

Kwartair
Het Kwartair is de jongste geologische periode die duurde vanaf 2,6 miljoen jaar geleden tot nu

Kwarts
Kwarts is een mineraal dat bestaat uit siliciumoxide

Kwartsiet
Kwartsiet is een gesteente dat oorspronkelijk zandsteen geweest dat onder invloed van metamorfose gedeeltelijk opnieuw gekristalliseerd is

Lagerstätte
Afzettingen met een heel bijzondere fossieleninhoud

Landschap
De studie van de vorming van een landschap wordt geomorfologie genoemd

Lantaarn van aristoteles
De lantaarn van aristoteles is een complex kauwapparaat bij de Echinoidea

Lateraal
Lateraal betekent in de anatomie aan de zijkant.

Lava
Nadat magma aan de oppervlakte is gekomen bij een vulkaanuitbarsting wordt het lava genoemd

Legio
Een Legioen is een taxonomisch niveau tussen Klasse en Orde in

Leven

Levend fossiel
Een levend fossiel is een soort organisme dat als enige is overgebleven omdat verwante soorten zijn uitgestorven

Loboliet
Een loboliet is een zwemblaas van een crinoide

Löss
Löss is en eolische afzetting van silt

Lycophyta
De huidige lycophyten vormen een kleine groep planten die voornamelijk uit wolfsklauwen en biesvarens bestaat

Lycopodiophyta
Lycophyta

Ma
Ma is een afkorting van de Latijnse term Mega-annum, dat miljoen (mega) jaar (annum) betekent

Magma
Magma is gesmolten gesteente dat zich onder het aardoppervlak bevind

Magnetiet
Magnetiet is een ijzeroxide mineraal dat is opgebouwd uit geladen ijzer en zuurstof

Malachiet
Malachiet is een kopermineraal

Mammalia
De klasse mammalia omvat alle zoogdieren

Mammoet
De uitgestorven mammoeten behoren tot de meest tot de verbeelding sprekende Pleistocene zoogdieren

Mandibula
Een mandibula is een onderkaak van een gewervelde

Marcasiet
Marcasiet betaat uit ijzersulfide

Marien
Marien betekent in de zee

Mariene afzetting
Mariene afzettingen zijn ontstaan in zee

Marmer
Marmer is kalksteen dat door metamorfose opnieuw is gekristalliseerd

Massa-extinctie
Massa-extinctie is het massaal uitsterven van soorten organismen op aarde binnen een korte tijdsduur

Matrix
Matrix is in de paleontologie het gesteente waarin een fossiel is ingebed

Maxilla
De maxilla is het bovenkaakbeen

Meander
Een meanderende rivier heeft één kronkelend stroombed

Medusozoa
Het subphylum Medusozoa is een groep waar binnen de kwallen zijn ondergebracht

Mergel
Mergel is een sedimentair gesteente dat bestaat uit een mengstel tussen klei en kalk

Merostomata
De Merostomata vormen een klasse binnen de Arthropoda en omvatten onder andere de degenkrabben

Mesozoïcum
Het Mesozoïcum omvat de tijdperken Trias, Jura en Krijt

Metacarpalia
De metacarpalia zijn de middenhandsbeentjes

Metamorf gesteente
Metamorfe gesteenten zijn stollingsgesteenten en sedimenten die zijn veranderd onder invloed van metamorfose

Metamorfose
Metamorfose is het proces in de geologie dat metamorfe gesteenten vormt

Metatarsalia
De metatarsalia zijn de middenvoetsbeentjes

Meteoriet
Een meteoriet is een stuk steen dat vanuit de ruimte om de aarde is ingeslagen

Mica
Mica is een groep van mineralen die zacht is en een laagsgewijs monoklien kristalstelsel hebben

Microfossiel
Een microfossiel is een fossiel die kleiner is dan 4 millimeter

Milanković cyclus
Milanković cycli zijn variaties in de baan en stand van de Aarde

Mineraal
Mineralen zijn gelijkmatige vaste stoffen die in de natuur voorkomen.

Mioceen
Het Mioceen is het oudste onderdeel van het Neogeen tijdperk

Mohorovičić discontinuiteit
De Mohorovičić discontinuiteit is de grens tussen de aardkorst en de aardmantel

Mollusca
De Mollusca of weekdieren vormen een phylum binnen de Animalia

Morene
Aan het uiteinde van een gletsjers wordt het steenmateriaal en puin wat is meegevoerd afgezet in de morene

Morfologie
De morfologie is de studie van de vorm en bouw van organismen

Mosasaurus
Het uitgestorven zeereptiel mosasaurus was familie van de hagedissen en slangen

Mosdiertje
Mosdiertjes zijn bryozoën

Mosselkreeft
ostracoda

Muscoviet
Muscoviet is een mineraal dat hoort bij de groep van Mica

Museum
Een museum is een doorgaans publieke instelling die een educatieve dienst vervult voor de samenleving

Mutualisme
Mutualisme is een vorm van symbiose waar beide soorten organismen voordeel bij hebben

Mycetozoa
Mycetozoa of slijmzwammen zijn eukaryote organismen die sterk lijken op fungi

Myriapoda
De Myriapoda omvat onder meer de duizend- en miljoenpoten en behoren tot de Arthopoda

Natuurlijke selectie
Natuurlijke selectie is een natuurlijk proces dat een hoofdrol speelt in de evolutie van soorten

Nautilida
Een nautilus is een koppotige met simpele sutuurlijnen

Nautiloidea
De subklasse Nautiloidea omvat groepen als nautilussen en orthoceren

Neocoleoidea
De groep Neocoleoidea omvat meerdere groepen mariene Cephalopoden

Neodarwinisme
Het neodarwinisme is de combinatie van darwinisme met de erfelijkheidsleer

Neogeen
Het Neogeen is een geologisch tijdperk wat duurde van 23 tot 2,6 miljoen jaar geleden

Neoselachii
De Neoselachii is een taxonomische groep binnen de subklasse Elasmobranchii

Neotenie
Neotenie is het verschijnsel dat sommige diersoorten nooit volwassen worden, maar zich wél kunnen voortplanten

Nomen dubium
Een soort in de taxonomie is Nomen dubium als het werkelijk bestaan van de soort twijfelachtig is

Nomen nudum
De term Nomen nudum wordt in de taxonomie gebruikt om een soort aan te geven die voor de wetenschap ongeldig is

Omnivoor
Omnivoren zijn organismen die zowel planten als vlees eten

Ontogenie
Ontogenie is de studie van de ontwikkeling van een organisme vanaf embryo totaan de volwassen vorm

Ontsluiting
Een ontsluiting is in de geologie een plek waar in situ gesteente aan de oppervlakte bestudeert kan worden

Oöliet
Oöliet is een gesteente dat bestaat uit ooiden

Opaal
Opaal is een variëteit van het mineraal kwarts

Opisthocoele wervel
Een Opisthocoele wervel is een wervel waarvan het wervellichaam aan de anterieure zijde concaaf is, en aan de posterieure zijde convex

Orde
Een orde is een taxon in de taxonomie voor de indeling van organismen

Ordovicium
Het Ordovicium is een geologisch tijdperk dat duurde van 485 tot 443 miljoen jaar geleden

Ornithischia
De Ornithischia is een orde binnen de superorde van de Dinosauria

Orogenese
Orogenese is de geologische term voor gebergtevorming

Orthoceer
Een orthoceras is een soort inktvisachtige

Ostracoda
De orde van de Ostracoden behoort tot de klasse Crustacea

Ostracoderm
De klasse van de Ostracodermi zijn een groep primitieve kaakloze vissen

Otoliet
Otolieten zijn gehoorsteentjes van vissen

Paleoantropologie
Paleoantropologie is de studie die uitgestorven hominiden bestudeert

Paleobotanie
Paleobotanie is de wetenschap die zich bezighoud met fossiele planten

Paleogeen
Het Paleogeen is het geologisch tijdperk dat duurde van 66 tot 23 miljoen jaar geleden

Paleomagnetisme
Het paleomagnetisme kan onderzocht worden door de orientatie van het magnetisch veld van magnetische mineralen te meten

Paleontologie
De paleontologie is de wetenschap die fossielen bestudeert

Paleozoïcum
Het Paleozoïcum omvat de geologische tijdperken Cambrium, Ordovicium, Siluur, Devoon, Carboon en Perm

Palynologie
Palynologie is de studie van recente en fossiele pollen

Pangea
Pangea is een supercontinent waarin alle continenten verenigd waren tussen het einde van het Perm en het Trias

Paraloid B72
Paraloid B72 is een kunsthars die gebruikt kan worden om fossielen te conserveren

Parapatrie
Parapatrie is de vorming van een nieuwe soort waarbij de populaties elkaar gedeeltelijk overlappen

Parasiet
Parasitisme is een vorm van symbiose van twee soorten waar de samenwerking schadelijk is voor één van de soorten

Paratype
Een paratype is een ander exemplaar van dezelfde herkomst / populatie als het holotype

Pareidolie
Pareidolie is een fenomeen waarbij we menen zaken te herkennen in willekeurige, vage vormen

Parsimonie
Het wetenschappelijk concept dat de meest eenvoudige verklaring voor een fenomeen doorgaans de voorkeur heeft

Patella
De patella is de knieschijf bij gewervelden

Pegmatiet
Pegmatiet is een siliciumrijk stollingsgesteente met grote kristallen

Pelvis
De pelvis is het bekken bot bij gewervelden

Peridotiet
Peridotiet is een dicht gesteente afkomstig uit de aardmantel

Perm
Het Perm is een geologisch tijdperk dat duurde van 299 tot 252 miljoen jaar geleden

Permineralisatie
Permineralisatie is een zeldzaam type fossilisatie waarbij de vorm van de weke delen van een organisme bewaard kan blijven

Petrificatie
Petrificatie is het proces van verstenen van organisch materiaal

Phaeophyceae
De Phaeophyceae of bruinwieren omvat een groep van mariene meercellige algen

Phalange
De phalanges zijn de vingerkootjes

Phragmocoon
Een phragmocoon is een schelpachtig onderdeel achterin het rostrum van een belemniet

Phylum
Een phylum is een niveau in de taxonomische indeling van soorten

Pingoruïne
Een pingoruïne is een restant van een grote ronde ijsheuvel uit de ijstijd

Placoderm
De Placodermi zijn een klasse van primitieve vissen

Placodermi
De Placodermi zijn een klasse van primitieve vissen

Plagioklaas
Plagioklaas is een mineraal dat tot de veldspaten behoort

Plantae
De Plantae of planten vormen een koninkrijk met een metabolisme dat gebaseerd is op fotosynthese

Platentektoniek
Platentektoniek is de de theorie dat beweging van schollen aardkorst over de Aarde verklaart

Platyzoa
De Platyzoa vormen een groep van taxa die zijn samengevoegd

Pleistoceen
Het Pleistoceen is een geologische periode die duurde van 2,588 miljoen jaar tot 11.560 jaar geleden

Plesiomorf
Plesiomorfie is een eigenschap in een taxon die is overgeërfd van zijn voorouders

Plioceen
Het Plioceen is onderdeel van het Neogeen tijdperk

Plooi
Een plooi in een gesteente is meestal het gevolg van grote tektonische krachten

Polychaeta
De Polychaeta of borstelwormen vormen een groep binnen de Annelida

Polyfyletisch
Een polyfyletische taxonomische eenheid wordt zo genoemd als de laatse gemeenschappelijk voorouder niet tot die taxonomische eenheid behoort

Polyplacophora
De Polyplacophora of keverslakken zijn mariene mollusca met een schaal die bestaat uit een reeks plaatjes

Porifera
Sponzen zijn primitieve mariene meercellige dieren die zich vasthechten op de zeebodem

Precambrium
Het Precambrium is het geologisch tijdperk dat duurde vanaf het ontstaan van de Aarde tot 541 miljoen jaar geleden

Predator
Een predator is een organisme die actief jaagt op andere organismen om zich te voeden

Prehistorie
prehistorie is het gedeelte van de menselijke geschiedenis waar geen geschreven bronnen over beschikbaar zijn

Protozoa
De Protozoa zijn een restgroep van eencellige organismen

Proximaal
Proximaal is in de anatomie een lichaamsdeel dat zich dichter naar het midden van het lichaam bevindt

Pseudofossiel
Pseudofossielen zijn natuurlijke voorwerpen die op fosielen lijken, maar dat niet zijn

Pteridophyta
Na de bloemplanten vormen de Pteridophyta, oftewel varenachtigen, de grootste en meest diverse groep vaatplanten

Pteridospermophyta
Pteridospermophyta wordt gebruikt als verzamelnaam voor een aantal uitgestorven groepen naaktzadigen met op varenbladen lijkende bladeren

Pterosauria
De Pterosauria of vliegende reptielen is een orde van de reptilia die in het Mesozoïcum leefden

Pygidium
Het pygidium is het staartstuk van het pantser van een trilobiet

Pyriet
Pyriet is een mineraal dat uit ijzer en zwavel bestaat

Radiolaria
De Radiolaria is een groep organismen die leven in symbiose met algen

Radiometrische datering
radiometrische datering laat toe om bepaalde lagen relatief nauwkeurig te dateren

Radius
De radius is het spaakbeen in de onderarm van gewervelden

Regnum
Een Regnum is een niveau in de taxonomische indeling van soorten

Regressie
Een regressie is het verschuiven van de kustlijn richting zee

Relatieve datering
Relatieve datering van gesteentelagen is het bepalen welke laag ouder is dan de andere

Replica
Een replica is een natuurgetrouwe kopie van het origineel

Reptilia
De Reptilia zijn binnen de taxonomie een klasse binnen de gewervelde dieren

Residu
Met residu wordt vaak een fractie fossielhoudend sediment aangegeven

Ringsoorten
Een ringsoort is een organisme die in meerdere varieteiten voorkomt en die qua verspreiding een cirkel vormen

Rivierterras
Een rivierterras is een overblijfsel van een riviervlakte toen de rivier nog op een hoger niveau door het landschap stroomde

Rodinia
Het supercontinent Rodinia bestond waarschijnlijk tussen 1100 tot 750 miljoen jaar geleden

Roggentand
Roggentanden zijn te herkennen aan de rechthoekige vorm met ribbels

Rostraal
Rostraal is de anatomische aanduiding voor bij of vanaf de kop

Rudista
Rudisten zijn een uitgestorven groep die behoren tot de Bivalven

Sacrum
Het sacrum is het heiligbeenbij gewervelden

Sarcopterygii
De Sarcopterygii of kwastvinnigen zijn een groep binnen de beenvissen

Saurischia
De Saurischia is een orde binnen de superorde van de Dinosauria

Sauropsida
De groep van de Sauropsida behoort tot de gewervelde dieren en omvat alle reptielen en vogels

Sauropterygia
De Sauropterygia is een uitgestorven groep van mariene reptielen

Scaphopoda
De scaphopoda vormen in de taxonomie een klasse binnen de stam Mollusca

Scapula
De scapula is het schouderblad bij gewervelde dieren

Schalie
Schalie is een sedimentair gesteente dat bestaat uit versteende klei

Schatsky Distance
De Schatzky Distance is een parameter die gebruikt wordt als diagnostische eigenschap bij de determinatie van belemnieten

Scheermes van Ockham
Het principe houdt in dat men in een hypothese niet moet uitgaan van het bestaan van iets als het op een envoudiger manier verklaard

Schildvulkaan
Een schildvulkaan is herkenbaar aan zijn zeer vlakke hellingen

Sclerobiont
Een sclerobiont is een organisme dat op een hard substraat leeft

Sclerotische ring
Een sclerotische ring is een cirkelvormig bot wat rond de ogen van sommige gewervelden voorkomt

Sediment
Sedimentaire gesteenten ontstaan door sedimentatieprocessen

Sedimentair gesteente
Een sedimentair gesteente is een door diagenese verhard sediment

Sedimentaire structuur
Sedimentaire structuren zijn ontstaan tijdens de vorming van het sediment

Sedimentatie
Sedimentatie is het proces dat een sediment ofwel afzetting vormt

Sedimentologie
Sedimentologie is de wetenschap die de vorming van sedimenten en sedimentaire gesteenten bestudeert

Serpulide
Serpuliden zijn een groep van annelide wormen

Serratie
Serraties zijn de kartels die op tanden van sommige soorten voorkomt

Silt
Silt is een soort sediment met een korrelgrootte tussen de 2 en 63 micrometer

Siltsteen
Siltsteen is een sediment dat bestaat uit silt

Siluur
Het Siluur is een geologische periode die duurde van 443 tot 419 miljoen jaar geleden

Sipho
Een sipho is een buis die de verschillende kamers in de schelp van sommige cephalopoden verbindt

Slak
Een slak is een afvalproduct bij de extractie van metaal uit erts

Soort
Een soort is een groep van individuen die onderling vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen

sp.
De afkorting sp. wordt gebruikt als niet zeker is welke soort binnen een genus het betreft

Speciatie
Speciatie is het ontstaan van nieuwe soorten uit al bestaande soorten

Sphenophyta
Paardenstaarten hebben gelede stammen en lange dunne blaadjes

Squamata
Schubreptielen vallen onder de klasse Reptilia en omvatten slangen, hagedissen, mosasaurus

Stalactiet
Een stalactiet is een druipsteenformatie aan het plafond van een grot

Stalagmiet
Een stalagmiet is een druipsteenformatie op de bodem van een grot.

Steenkern
Steenkernen zijn versteende afdrukken van de binnenkant van een organisme

Steenkool
Steenkool is een sediment bestaat is gevormd uit veen, plantenresten

Steenzout
Steenzout is een sedimentair gesteente dat ontstaat door indamping

Sternum
Het sternum is het borstbeen bij gewervelden

Stollingsgesteente
Stollingsgesteenten ontstaan door het stollen van magma of lava

Stratigrafie
Stratigrafie is de wetenschap binnen de geologie die de opeenvolging van lagen gesteente onderzoekt

Stratovulkaan
Stratovulkanen zijn hoog en kegelvormig en voldoen aan het klassieke beeld van een vulkaan

Stromatoliet
Stromatolieten ontstaan doordat onder matten van blauwwieren kalkdeeltjes worden aaneengekit

Stromatopoor
Stromatoporen zijn kolonies mariene organismen met een kalkskelet

Structurele geologie
Structurele geologie is de deelwetenschap die zich bezighoud met endogene processen

Stuwwal
Een stuwwal is gevormd is door opstuwing van sedimenten door een gletscher of ijskap

Styloliet
Een styloliet is een onregelmatig oplossingsvlak in een gesteente

Subductie
Subductie is het proces waarbij een aardplaat met oceanische korst onder een andere aardplaat schuift

Subfossiel
Een subfossiel is een overblijfsel dat niet oud genoeg is om fossiel genoemd te worden

Supercontinent
Een supercontinent is een continent waarin meerdere aardplaten door plaattektoniek met elkaar zijn verenigd

Supergroup
Een Supergroup is een taxonomisch niveau tussen Regnum en Phylum in

Sutuur
Met sutuur of sutuurlijn wordt in algemene termen de naad tussen verschillende onderdelen van een organisme aangeduid

Symbiose
Het samenleven van twee soorten organismen wordt symbiose genoemd

Sympatrie
Sympatrische soortvorming komt voor als populaties hetzelfde leefgebied hebben

Synapsida
Synapsida zijn een groep gewervelde dieren met één gat achter de oogkas

Syncline
Een syncline is een U vormige plooi

Tafonomie
Tafonomie is de studie van hoe gestorven organismen kunnen fossiliseren

Tarsalia
De tarsalia zijn voetwortelbeentjes in gewervelden

Taxon
Een taxon is een taxonomische eenheid

Taxonomie
Fossielen en levende soorten organismen worden ingedeeld volgens een internationaal systeem van naamgeving

Terrestrische afzetting
Terrestrische afzettingen zijn afzettingen die onstaan zijn op het land

Tertiair
Het Tertiair is een oude benaming voor de geologische periodes Paleogeen en Neogeen

Tethys
De Tethysoceaan was een oceaan die zich bevond tussen de paleocontinenten Gondwana en Laurazië

Tetrapode
Tetrapoden zijn dieren uit de groep gewervelden met vier poten

Theorie
Een theorie is een verklaring van waarnemingen

Thorax
Thorax is de borstkas bij gewervelden, middenstuk bij geleedpotigen

Tibia
De tibia is het scheenbeen bij gewervelden

Tijdperk
Een geologisch tijdperk is een tijdseenheid in de geologische tijdschaal

Tracheophyta
De tracheophyta zijn vaatplanten

Transgressie
Transgressie is het verschuiven van de kustlijn landinwaarts

Travertijn
Travertijn ontstaan door neerslag van kalk uit kalkrijk water bij warmwaterbronnen

Trias
Het Trias is een geologisch tijdperk dat duurde van 252 tot 201 miljoen jaar geleden

Trilobita
Trilobieten behoren tot de geleedpotigen en leefden van het Cambrium tot in het Perm

Tsunami
Een tsunami is een vloedgolf in zee veroorzaakt door een zeebeving die een kust overspoeld

Turbidiet
Een turbidiet is een onderzeese lawine van modder en stenen

Typelocatie
Een typelocatie is een locatie waar een geologische formatie of fossiel voor de eerste keer is beschreven

Uitvloeiingsgesteente
Als lava aan de oppervlakte komt ontstaat bij afkoeling een uitvloeiingsgesteente

Ulna
De ulna is ellepijp in de onderarm

Veen
Veen ontstaat door compactie van plantaardig materiaal

Veldspaat
Veldspaat is een veelvoorkomend mineraal in stollingsgesteenten zoals graniet en metamorfe gesteenten

Ventraal
Vertraal betekent in de anatomie aan de buikzijde

Vertebrae caudales
Vertebrae caudales zijn staartwervels bij gewervelden

Vertebrae cervicales
Een vertebra cervicales is een halswervel bij gewervelden

Vertebrae lumbales
De vertebrae lumbales zijn de lendenwervels bij gewervelden

Vertebrae thoracicae
De Vertebrae thoracicae zijn de borstwervels bij gewervelden

Vertebrata
Vertebraten zijn gewervelde dieren

Vis
Vissen behoren tot de Gewervelde Dieren

Vivipaar
Vivipare dieren zijn levendbarend

Vlechtende rivier
Een vlechtende rivier kenmerkt zich door meerdere elkaar kruisende stromen

Vulkaan
Een vulkaan is een plek waar tijdens erupties lava, gassen of brokken steen naar buiten komen

Vuursteen
Vuursteen is een gesteente dat bestaat uit SiO2, een vorm van het mineraal Kwarts zonder kristalstructuur

Vuursteeneluvium
Vuursteeneluvium is een ophoping van vuursteen ontstaan door oplossing van het omringende kalksteen

Warmbloedig
Warmbloedige dieren zijn onder andere zoogdieren en vogels

Woestijnroos
Een woestijnroos ontstaat door kristallisatie van Gips of Bariet in de bodem van een woestijn

Yucatan
In Yucatan, Mexico is aan het einde van het Krijt tijdperk een meteoriet ingeslagen

Zand
Zand is een soort klastisch sediment

Zandsteen
Zandsteen ontstaat door verkitting van de zandkorrels door diagenese

Zeebeving
Een zeebeving is een aardbeving die onder zee plaatsvindt

Zeezoogdier
Zeezoogdieren leven in zee, maar stammen af van zoogdieren op het land

Zoutmeer
Een zoutmeer ontstaat in een gebied zonder uitstroom en met veel verdamping

Zwerfsteen
Zwerfstenen zijn stenen die door landijs of gletsjers zijn vervoerd

Doneer

Wij zijn geheel afhankelijk van donaties. Daarom vragen wij onze gebruikers ons te helpen.

20.0%
Percentage van ons maanddoel gehaald deze maand

 Ik wil meer weten

Geo Kalender

Adv. GeoRockShop